ESD چیست ؟
حـتماً برای شما نیز اتفاق افتاده است در حالیكه روی فـرش اتاق راه می‌رویـد، به یـخچال می‌رسـید و در لـحظه‌ای كه یك دست شما با درب یخچال تماس پیدا می‌كند، احساس برق گرفتگی در شما رخ می‌دهد.
ایــن پـدیـده هـمان چـیـزی اسـت كه در فـیـزیك بـه آن ElectroStatic Discharge( ESD) یعنی تخلیه الكتریسیته ساكن گفته می‌شـود. وقـتی دو قـطعه با بارهای الكتریكی نامساوی با هم تماس پیدا كنند، الكترون‌ها از قطعه‌ای كه دارای بار بیشتر است به سمت قطعه دیگر می‌روند تا تعادل بار برقرار شود.
ESD می‌تـوانـد بــرای اجزای حـسـاس كامـپـیـوتری و بردهای الکترونیکی بسیار خطر آفرین باشد و موجب سوختن و از كار افتادن آنها شود
.
به همین دلیل در زمان نصب و یا بیرون آوردن و یا به طور کلی دست زدن به قطعات الکترونیکی دستگاه به هیچ وجه نباید بدون اتخاذ تمهیدات لازم و استفاده از ابزارهای محافظتی مربوطه, این قطعات را لمس كنید چرا كه موجب تخلیه الكتریسیته ساكن بدن روی این قطعات میشود و احتمال آسیب دیدن آنها زیاد است.
گاهی اوقات ایـن قـطعات بـلافاصـله پـس از لـمس شـدن خـراب شـده و كار نـمی‌كننـد یـعنی ESD بلافاصـله موجب از كار افـتادن قطعه می‌شـود امـا در مـواردی دیگر، نتیجه آن روزها و یا هـفته‌های دیگر ظاهر میشود. روزی پس از طی مسافت طولانی به سمت فیلد , در یک کارگاه دور افتاده و به دور از هر گونه امکاناتی پس از نصب دستگاه خود بر روی سه پایه وقتی دكمـه Power را می‌فـشاریدمی بینید دستگاهتان روشن نمی‌شود، یا روشن میشود ولی طولیابی یا قرائت زاویه نمیکند. تلاش بی‌فایده اسـت.احتمالا ESD كار خـود را كـرده و قـطعه‌ای را از كار انداخته اسـت. این نـوع ESD در اصـطلاح ESD پنهان (Hidden ESD) نام دارد و منجر به خرابی یا آسیب‌دیدگی تدریجی قطعات میشود.
آسیب دیدگی یا خرابی تدریجی حاصل از ESD پنهان در اصطلاح Degradation نامیده میشود كه پدیده‌ای بسیار شایع است.
برای اینكه حین سرویس و تنظیم و یا کالیبراسیون دوربین های نقشه برداری، پدیده ESD موجب آسیب دیدن آنها نشود، ابزارها و وسایلی وجـود دارند كه جهت اطمینان خاطر از عدم وارد شدن خسارت به قطعات داخلی توتال استیشن و دوربین های دیگر باید در یک تعمیرگاه استاندارد از آنها استفاده نمود.
به این وسایل و ابزارها ESD Protection Devices گفته میشود.
این مقاله در ادامه سعی دارد شما را با رایج‌ترین امكانات جلوگیری از ESD آشنا كند. اكنون به معرفی مواردی چند از این تجهیزات می‌پردازیم:
1-Antistatic Wrist Strap
مچ‌بند ضد الكتریسیته ساكن، همانطور كه از اسمش پیداست همانند یك مچ‌بند دور دست بسته میشود و سیمی كه به آن متصل است، به یك اتصال زمین (ground)، وصل میشود.
این سیم كه مانند یك مقاومت یك مگا اهمی عمل می‌كند، الكتریسیته ساكن بدن را به طور دائم تخلیه می‌كند و می‌توانید با خیالی راحت روی مادربرد و یا سایر اجزای موجود در كیس كار كنید.
2- Antistatic ankle Strap
شبیه به مچ‌بند است با این تفاوت كه به جای اینكه دور مچ دست بسته شود، دور مچ پا یا قوزك پا بسته میشود.
به این ترتیب هر دو دست آزاد هستند و برخلاف مچ‌بند، حین كار روی سیستم، سیم زمین متصل به آن ایجاد مزاحمت نمی‌كند.
3- Antistatic Floor mat
بـرای آنـهایی كه با داشـتن مـچ‌بند دور دسـت یا قـوزك بنـد دور پایـشان نـمی‌توانند به راحـتی كار كنـنـد و یـا احساس خوشایندی ندارند، استفاده از Antistatic Floor mat می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
Antistatic Floor mat را به مثابه یك فضای كاری ضد الكتریسیته، چیزی شبیه به یك قطعه موكت یا زیرانداز، تصور كنید كه فرد روی آن قرار میگیرد و روی سیستم كار می‌كند. همانند مچ‌بند، Floor mat نیز دارای سیمی است كه به همان طریق به زمین وصل میشود.
| قبل از نصب کف پوش آنتی استاتیک | بعد از نصب کف پوش آنتی استاتیک | |
 |
 |
|
4- Antistatic Spray
ابزاری دیگر جهت برطرف كردن تاثیرات ESD است. قبل از شروع به كار، لباسـتان را اسـپری می‌كنیـد و بـعد كار روی مادربرد و یا سایر اجزای كیس را آغاز می‌كنید.
اطمیـنان خاطر ایـن روش نـسبت بـه دو حالـت قـبل كمتر است؛ چـرا كه دوام برخی از اسپری‌ها كم بوده و ممكن است حین كار تاثیر آنها از بین برود.
5- Antistatic bag
زمانی‌كه دستگاه باز میشود برای جابه‌جایی بردهای آنها به مـحلی دیگر حتماً لازم است آنها را در این كیـسه‌های پلاسـتیكی خاص قرار دهید كه در حین جابه‌جایی و حركت از گزند ESD درامان باشند.
ایـن كیـسه‌های پلاستیكی نـسبتاً ضـخیم هـستند و در نمونه‌های متنوعی تولید می‌شوند.
6-Antistatic brush
این قلم‌مـوها برای تمیز كردن قـطعات داخلی استفاده می‌شـوند و در انـدازه‌های مـختلف و مـدل‌هایی با سـر گـرد (round) و یا تـخت (flat) ساخـتـه می‌شـوند. حـتی برخی از نمونه‌ها دو طرفه هستند.
جنس سر این قلم‌موها به گونه‌ایست كه الكتریسیته ساكن تولید نمی‌كنند و بـرای تـمیز كردن و زدودن گـرد و غبار روی بردها به كار می‌روند.
7-Antistatic desk mat
به مثابه یك فضای كاری ضد الكتریسیته، چیزی شبیه به یك قطعه موكت یا زیرانداز، تصور كنید كه روی میز کار قرار میگیرد و کار تخلیه بار الکتریکی را انجام می دهد.
 |
 |
8-Antistatic gloves
دستکش های مخصوص هدایت جریان الکتریکی هستند.
9-Antistatic shoes
کفش های مخصوص هدایت جریان الکتریکی که جهت حفاظت از ESD در تعمیرگاه مورد استفاده قرار میگیرند.
مراقب دام تعمیرگاه های غیر استاندارد باشید!
لطفا به هیچ عنوان دستگاه نقشه برداری خود را جهت انجام سرویس,تنظیم,تعمیر و یا کالیبراسیون و یا هر اقدام دیگر به تعیرگاه های غیر مجاز و غیر استاندارد, که مورد تایید شرکت لایکا نیستند, نسپارید!
ESD فقط یکی از خطراتی است که در صورت واگذاری دوربین به تعمیرگاه های غیر استاندارد, دستگاه شما را تهدید میکند. بنابراین خواهشمند است مراقب دام تعمیرگاه های غیر مجاز باشید و فقط دستگاه خود را جهت انجام سرویس و کالیبراسیون به نمایندگی مجاز مورد تایید کمپانی سازنده واگذار نمایید.
وضعیت حفاظت از ESD در مرکز سرویس ژئوبایت:
مرکز سرویس شرکت ژئوبایت به عنوان تنها مرکز سرویس و کالیبراسیون مورد تایید شرکت لایکاژئوسیتمز درایران, خود را ملزم به رعایت دقیق تمام نکات لازم جهت حفاظت از عدم وارد شدن آسیب به دستگاه های مشتریان در برابر ESD میداند. در همین راستا این مرکز اقدام به تهیه کلیه ابزارهای لازم در این خصوص و نیز گذراندن تمام دوره های ایمنی لازم در مورد ESD نموده است.
توضیح اینکه میزان مقاومت الکتریکی کلیه قسمت های حساس تعمیرگاه توسط ابزارهای خاص(خریداری شده از شرکت لایکا سوئیس) مورد تست و ارزیابی قرار میگیرد و پس از قرائت , مقدار عددی آن ها به طور دوره ای در فرم های خاصی ثبت و ضبط میگردد. بنابراین با تمهیدات اندیشه شده در این تعمیرگاه هیج جایی برای نگرانی از بابت خسارات ناشی از پدیده ESD به دستگاه های مشتریان محترم وجود نخواهد داشت.